Het voorjaar is weer begonnen

Dat betekent voor de vrijwilligers van de vlinderidylle dat er werk aan de winkel is in de vlindertuin. Al eerder zijn de paden gemaaid en afgelopen zaterdag werd al dat gemaaide gras bijeengeraapt en op de wagen geladen voor transport. Dat zouden ze niet kunnen doen zonder de hulp van Danny Ars die met zijn tractor en aanhangwagen iedere keer weer bereid is een handje toe te steken. Redenen genoeg om Danny eens in het zonnetje te zetten en een presentje te overhandigen.

Ook zijn er afgelopen week staanders gemaakt waarop inmiddels prachtige informatieborden zijn bevestigd zodat bezoekers geïnformeerd worden over wat ze nu precies zien. Ook de levensfases van de vlinder worden op een bord benoemd met daarbij prachtige foto’s. Alhoewel het nog even zal duren voordat de vlinderidylle weer volop in bloei staat is er nu al genoeg te zien. Vergeet niet het enorme bijenhotel eens te bekijken en de bijen die er rondvliegen, want die laatsten staan enorm onder druk. Aan een folder om toeristen en andere geïnteresseerden te wijzen op onze vlinderidylle wordt gewerkt. Maar ga gerust nu al eens een keertje kijken!

____________________________________________________________________

NL Doet ook in Ovezande

Zaterdag 12 maart jl. zijn een tiental personen druk aan het werk geweest in de vlinderidylle. Er werd een fietsenstalling bij de ingang gemaakt, een prachtig insectenhotel, een fruitteelt en een coctailbar. Ook zijn er nieuwe vlinderstruiken aan de rand van de onderhoudsstrook geplaatst. Om de jonge vlinderstruiken beter te beschermen tegen maaibeurten zijn ze extra beveiligd. Er werd hard gewerkt en het resultaat is geweldig. Omdat beelden vaak meer zeggen dan woorden onderstaand mooie aktiefoto’s van Judy Peeters. Kortom een bezoekje aan de vlinderidylle is zeker de moeite waard.

______________________________________________________________________

Wat doet de Werkgroep Ovezande Biodivers

Werkgroep Ovezande Biodivers is opgericht in 2019. Naar aanleiding van het gemeentelijk Project Duurzaam Diekendamme  vroeg de Dorpsraad Ovezande aan enkele dorpsbewoners of zij geinteresseerd waren om het groen rondom Ovezande in kaart te brengen en derhalve te optimaliseren om de biodiversiteit in en om Ovezande te optimaliseren.

In 2019 heeft de groep, die zich Werkgroep Ovezande Biodivers is gaan noemen, een eerste verkenning gehouden in  en om Ovezande. Er is toen in kaart gebracht op welke locaties in het dorp de biodiversiteit wel een stimulans kon gebruiken. Momenteel is de werkgroep gegroeid naar 8 vrijwilligers uit Ovezande. Zij zijn actief met maatregelen om biodiversiteit te bevorderen en biodiversiteitsverlies tegen te gaan. Het eerste project is de Vlinderidylle geworden.

De Werkgroep Ovezande Biodivers heeft als doel het bewust maken, inspireren en verbinden van mensen en (markt)partijen met als gezamenlijk einddoel het herstel van de biodiversiteit ten behoeve van een rijke natuur, een gezonde leefomgeving en een goed welzijn. De Werkgroep Ovezande Biodivers tracht haar doel onder meer te bereiken door het realiseren van projecten die bijdragen aan het biodiversiteitsherstel in het buitengebied en de bebouwde kom van Ovezande. De werkgroep Ovezande Biodivers werkt aan biotoopherstel, geeft adviezen, en verricht verder alle handelingen die daarmee in de ruimste zin verband houden.

De werkgroep heeft in overleg een groenstructuurplan voor Ovezande opgesteld. De projecten zijn ook opgenomen in het groenstructuurplan van de Gemeente Borsele. Er wordt  gekeken naar de samenwerking met eigenaren, mogelijke partners,  financiën en samenhang in reeds lopende projecten, zoals het bijenproject van de gemeente Borsele, en het dijkenherstelproject van de terrein beherende organisaties, het bomenproject van de ZMF en de totstandkoming van de provinciale bosvisie.

Wat is een Vlinderidylle

Een vlinderidylle is een beschermd, bloemrijk grasland, waar vlinders kunnen leven en zich voortplanten. Het is een groene beschermde zone, ingezaaid met vlinder- en bijenvriendelijke kruiden. Er wordt gewerkt met inheemse planten ( nectar – en waardplanten )  die thuishoren in de regio waar de idylle wordt gemaakt. Het is van belang dat een meerjarige plantengroei ook over vijf jaar nog nectar en stuifmeel levert voor de vlinders en bijen van voorjaar tot najaar.  

In het voorjaar van 2020 ontstond het idee bij de Werkgroep Ovezande Biodivers om een vlinderidylle te realiseren op een braakliggend perceel, gelegen tussen de Hoofdstraat en de Bloemenstraat in de kern van Ovezande.  De Werkgroep vond dit geheel door woningen en struweel omsloten perceel ideaal ,om een bijdrage te leveren aan het herstel van de biodiversiteit. In de vlinderidylle kun je momenteel ( 2022 ) een 20 – tal soorten dagvlinders ontdekken. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de habitat van bijen en insecten in het algemeen, in de vorm van bijvoorbeeld een insectenhotel.

Vlinders en bijen                                                                           

Vlinders  en bijen hebben bloemen nodig, om nectar en stuifmeel te kunnen vinden en daarmee te overleven. Helaas hebben vlinders en bijen het moeilijk, omdat er maar weinig bloemrijke plekken zijn. Veel van de graslandvlinders, die vroeger overal in het landbouwgebied voorkwamen hebben het moeilijk. Het intensieve agrarisch gebruik en het maaibeheer van de bermen in het buitengebied zorgen voor grote perioden zonder bloemen en dus zonder nectar. Nectar is hun brandstof.

Voor bijen geldt hetzelfde als voor vlinders: het buitengebied wordt steeds ongeschikter, maar in steden en dorpen kunnen prima leefomstandigheden ontstaan als er rekening wordt gehouden met de eisen die ze stellen. Het gaat nadrukkelijk om alle bijen en dus niet alleen maar om de honingbij. Er komen in ons land meer dan 350 soorten bijen voor en allemaal hebben ze bloemen nodig van voorjaar tot najaar.

Omwonenden zijn op initiatief van de Werkgroep Biodivers Ovezande verenigd in een app – groep: “de Vlinderbrigade “. De Vlinderbrigade krijgt informatie vanuit de werkgroep over vlinders, insecten en biodiversiteit in het algemeen en wordt gevraagd te assisteren bij het onderhoud van het perceel. Rondom de Vlinderidylle is een onderhoudsstrook gerealiseerd. Deze is bedoeld voor machines die onderhoud uitvoeren aan de vlinderidylle en om de achtertuintjes van de omwonenden bereikbaar te houden.

Waarom een Vlinderidylle

Biodiversiteit of biologische diversiteit is een graad van verscheidenheid aan levensvormen binnen een gegeven ecosysteem, geografisch gebied of de gehele planeet. … Een veelgebruikte maat voor biodiversiteit van een gebied is de soortenrijkdom van een bepaalde groep soorten (zoals planten, vogels, algen).

Biodiversiteit en ecosystemen.

Biodiversiteit is de enorme variatie in het leven, van bacterie tot regenwoud. Maar het gaat niet alleen over het aantal verschillende soorten planten, dieren en schimmels. Het gaat ook over de hoeveelheid individuen van een plant- of diersoort. Al die verschillende planten, dieren en schimmels leven met elkaar samen in wat we een ecosysteem noemen. Als de biodiversiteit hoger is, is het ecosysteem robuuster en kunnen planten en dieren er gemakkelijker overleven. En een robuust ecosysteem kan zich beter aanpassen aan bijvoorbeeld de klimaatverandering. Robuuste ecosystemen zijn ook van belang voor de mens. Ons leven en onze economie zijn afhankelijk van natuurlijke bronnen: voedsel, hout, mineralen, water en medicijnen komen allemaal uit de natuur. Een biodivers ecosysteem helpt bovendien bij het voorkomen van ziekten en plagen die schade kunnen toebrengen aan deze natuurlijke bronnen.

Biodiversiteit en de mens.

Als het slecht gaat met de biodiversiteit, raakt dat niet alleen planten en dieren, maar ook de mens. Wereldwijd worden 1 miljoen plant- en diersoorten met uitsterven bedreigd. Die sterke afname wordt voor een groot deel veroorzaakt door de mens. Intensieve landbouw, ontbossing, vervuiling, overbevissing en klimaatverandering zorgen ervoor dat we verkeren in een wereldwijde biodiversiteitscrisis.

 Van 1970 tot nu:

• Zijn populaties wilde dieren over de hele wereld met gemiddeld 68 procent in omvang afgenomen (in Latijns-Amerika en de Caraiben is dit zelfs 94 procent).
• Zijn populaties van zoetwaterdieren met gemiddeld 84 procent afgenomen in omvang.
• Is 75 procent van het ijsvrije landoppervlak op aarde door de mens aangetast.
• Is 85 procent van de waterrijke gebieden verloren gegaan.
• Wordt nog maar 13 procent van de oceanen gezien als ‘wildernis’ die niet direct beïnvloed wordt door mensen.
• Wordt een derde van het eten dat geproduceerd wordt, nooit opgegeten.
• Wordt 30 procent van het hele landoppervlak van de aarde gebruikt voor landbouw.

Een lokaal antwoord op herstel van biodiversiteit

Op het verlies van biodiversiteit  probeert de Werkgroep Ovezande Biodivers een passend, lokaal antwoord te vinden. Daarom heeftzij  een projectenplan opgesteld, met natuur en groen als hulp- en herstelmiddelen. Het leunt op de inzet van actieve burgers en samenwerkende partners (overheden en (natuur)organisaties).  In het plan wordt niet alleen met groen en natuur gekoppeld, maar ook met functies (leefbaarheid, gezondheid, recreatie, sociale cohesie, en educatie.) Het plan van Ovezande, met een 16 – tal kernprojecten, is inmiddels door de gemeente Borsele in haar concept – groenstructuurplan opgenomen.  Met al die initiatieven beoogt de Werkgroep Ovezande biodivers een groene, biodiverse en klimaatbestendige leefomgeving voor Ovezande. De boodschap is;  biodiversiteitsverlies tegengaan en biodiversiteitsherstel realiseren. Eén van de eerste uitgewerkte kernprojecten is de Vlinderidylle.

Beheer van de Vlinderidylle

Vlinderrijp maken van her perceel. ( Najaar 2020)

Voor het geschikt maken van het perceel van 0,5 ha in het midden van Ovezande ,heeft de werkgroep Ovezande Biodivers verschillende agrariërs uit de buurt gevraagd te assisteren.

Alle benaderde agrariërs hebben kosteloos hun machines ingezet.

Het perceel is jarenlang overwoekerd geweest met gras. Slechts eenmaal per jaar werd er gemaaid. Het lukraak uitstrooien van een zadenmengsel over een bestaande vegetatie heeft weinig zin. Je moet de bodem eerst goed voorbereiden door de bestaande vegetatie weg te halen.

Maaien

Het maaien werd gedaan met een klepelmaaier door Dhr. Van de velde van Hoondert Hoveniers uit Ovezande. Omdat we nog geen messenbalkmaaier tot onze beschikking hadden, hebben we ervoor gekozen het gras te klepelen. Dat was ook de meest snelle methode. Binnen een tijdsbestek van 3 weken wilden we het bloemenmengsel inzaaien.

Afvoeren maaisel

We vonden dhr. Johnny van de Dries uit Ovezande bereid om het gemaaide gras met een hooiacrobaat op regels te leggen, op te laden en af te voeren.

Ploegen

Dhr. Jan Goense uit Ovezande heeft het perceel omgeploegd, omdat het afschrapen van de bovenste laag grond te veel tijd in beslag zou nemen en het afvoeren van de grond te kostbaar zou worden. Het doorfrezen van de zode werkt averechts. De grond lijkt mooi zwart, maar de door-gefreesde zode zal hergroeien en het ingezaaide mengsel wegconcurreren.

Zaaien

Bloemenmengsels bevatten vele zaden van uiteenlopende vormen en groottes, waardoor de meeste zaaimachines lastig zijn af te stellen. Toch heeft de werkgroep Ovezande Biodivers ,dhr. Bastiaan Goense bereid gevonden te helpen met een zaaimachine die zaden van verschillende vormen kan inzaaien.

Beheer (  het 1^e jaar ; voorjaar 2021 )

In de loop van 2021 konden we een messenbalkmaaier van Tonnie Outermans  uit Driewegen kosteloos gebruiken. Ook heeft een van de werkgroepleden een cyclomaaier in bezit. Het belang is zoveel mogelijk vegetatie weg te halen en het maaisel niet te veel te versnipperen. Hark grondig, zodat er niet teveel maaisel achterblijft en er geen viltlaag van slecht doorlatend verterend materiaal ontstaat. Voor verjonging van de bloemenweide is het van belang dat er tussen de planten minerale grond beschikbaar blijft voor zaden om te kunnen kiemen.

Door de grond minimaal te bewerken laat je de structuur en het bodemleven met rust en voorkom je dat onkruid-zaden en voedingsstoffen uit de ondergrond geactiveerd worden. Een bloemenweide leg je deels aan omdat het mooi is, maar zeker ook om de bijen en vlinders een handje te helpen. Het is daarom dus van belang dat er voor de bijen en vlinders steeds nectar en stuifmeel beschikbaar is. Als je de gehele bloemenweide in één keer afmaait, dan ontstaat er een periode met te weinig aanbod. Door de bloemenweide ’gefaseerd’ te maaien genereer je bloeispreiding. Dit is niet alleen tijdens het zomerseizoen van belang, maar juist ook in het najaar. Veel bijen en vlinders vliegen rond tot eind oktober en hebben tot dan nog steeds nectar en stuifmeel nodig. Daarnaast kunnen door gefaseerd maaibeheer kortlevende en tweejarige plantensoorten goed in zaad komen en zich uitzaaien.

Bij een gefaseerd maaibeheer laat je steeds een deel van de vegetatie staan en maai je een deel af. Een gefaseerd maaibeheer werkt het beste bij een bloemenweide die al redelijk schraal is.In de beginjaren is het wellicht nodig een iets steviger maaibeheer aan te houden, vanwege het overheersende gras en onkruid en om de grond te verschralen.Deze kun je bestrijden door in het eerste jaar drie tot vijf keer te maaien en het maaisel af te voeren. Laat de begroeiing niet hoger worden dan zo’n veertig centimeter en maai deze terug tot zo’n vijf centimeter. Hierdoor valt er veel licht op de bodem en kunnen veel zaden kiemen.In dit eerste jaar kan de zode met bloemplanten zich goed ontwikkelen.Probeer dan de onkruiden tijdig uit te knippen. Het eerste jaar is een investeringsjaar, met weinig bloei in het bloemrijk grasland. Voer het maaisel steeds af.

Beheer  ( het 2^e jaar: voorjaar 2022 )

De grond van het perceel is zeer voedselrijk, doordat het gras jarenlang amper is gemaaid. Dat stimuleert de groei van gras enorm. Bloemen raken dan in de verdrukking. Hoe voedselarmer de grond, hoe beter voor de groei van bloemen.Vanaf het tweede jaar kun je overgaan op één tot twee keer per jaar maaien en afvoeren. Maai jaarlijks steeds in dezelfde periode, met een speling van maximaal twee weken. Door een constant beheer wordt een stabiele bloemrijke vegetatie verkregen, doordat soorten zich in de vegetatie kunnen vestigen en handhaven.Extra ruige of snelgroeiende delen in het terrein kunnen nog vaker gemaaid worden. Als je een verfijnder beheer voert en gefaseerd maait dan kost dit iets meer inzet, maar je krijgt ook meer variatie in soorten en een bredere bloeispreiding richting het najaar en dus meer voedselbeschikbaarheid, ook voor de ‘late’ bijen en vlinders.

Ruigten.

Laat daarnaast plaatselijk ruigten ontstaan. Ruigten met hogere en in de winter overblijvende planten zijn erg belangrijk voor veel insecten en dieren. Je kunt deze laten ontstaan door hier en daar stukken begroeiing slechts eenmaal per 2 tot 5 jaar te maaien. Zolang het niet teveel wordt, kun je bijvoorbeeld het maaisel op het terrein zelf verwerken: deponeer het op een geschikte plek waar ruigte mag ontstaan. Hier hebben bepaalde dieren baat bij. ‘s Winters blijft een aanzienlijk deel van de vegetatie onaangeroerd staan. Op die manier laten we schuilplaatsen, eitjes en poppen van allerlei insecten met rust en intact.

Misvatting: maaisel een week laten liggen

Een hardnekkig misverstand is dat je het maaisel één of twee weken moet laten liggen, zodat de zaden eruit kunnen vallen. Dit is niet nodig. Een bloemrijk grasland bestaat uit meerjarige soorten, die een rozet of zode vormen. Deze zal gewoon weer uitlopen na het maaien. Daarnaast vallen er voor en tijdens het maaien ook al wat zaden op de grond. Wanneer je het maaisel pas een week later afvoert, dan begint het maaisel al te rotten en kruipen er allerlei beestjes in die je dan onbedoeld afvoert. Binnen enkele dagen na het maaien afvoeren is dus prima.