Onderstaand wordt de ontstaansgeschiedenis van Ovezande beschreven. Op de volgende pagina’s onder het kopje geschiedenis worden een aantal aspecten van de geschiedenis van Ovezande belicht door Tom Rentmeester. Hij behandelt vooral de jaren halverwege de 20e eeuw.
Deze zijn onderverdeeld in:
I. VERENIGINGEN / + organisaties
II. ONDERWIJS & KERK /scholen en opleidingen, religie
III. CULTUUR / klederdracht, saamhorigheid
IV BOERENHOFSTEDES /In en rond Ovezande
V ONTSPANNING / muziek, speelgoed, spelletjes (kinderen)
VI ECONOMIE / station DWO, wederopbouw, winkels en bedrijven
VII OVERIG
Verder bijdragen van Herman Woerkens. Hij behandelt met name de periode tussen de eerste en tweede wereldoorlog en de komst van zijn Oostenrijkse moeder naar Ovezande.
_____________________________________________________________________
Ontstaansgeschiedenis Ovezande
Ovezande is ontstaan als eiland midden in de Zwake. Aan het einde van de 13e eeuw vestigden zich hier de eerste bewoners. Nadat het eiland via een dam werd verbonden met de Oudelandse Molenpolder groeide de bevolking, zeker toen door bedijking van de nieuwe polders de oppervlakte bebouwbaar land toenam.
In de loop der eeuwen heeft Ovezande zich ontwikkeld als een typisch dijkdorp. Het is lange tijd een klein dorp geweest. Dat er toch meer inwoners waren dan in veel omringende dorpen, is te danken aan de uitgestrektheid van het gebied dat onder de heerlijkheid van Ovezande viel. Hierin lagen tal van grote boerenhofsteden, die veel vast personeel hadden en zeker in de oogsttijd werk boden aan veel ‘losse’ landarbeiders en dagloners.
Ovezande is dan ook door de eeuwen heen een op de landbouw gerichte gemeenschap geweest, met op het dorp de gebruikelijke ambachtslieden, zoals de smid, de bakker, de wagenmaker, de kuiper en de timmerman.
Bron: Ovezande, eiland in de Zwake, Jan de Ruiter
foto: Wim Hoogerdijk
Naam Ovezande
De naam Ovezande komt voor de eerste keer voor in schriftelijke bronnen, waarbij de Ambachtsheren van ‘s Heer-Arendskerke voor hun tienden in “ Ser Arnoudskerke et in Arnemuden et in Avesand” werden aangeslagen in een grafelijke rekening uit 1318/19. Er zijn in de loop van de tijd verschillende variaties geweest, onder andere van Avesant, Avesanct, Ovezand, Overzande en geduid zowel als “over de Zwake”, als “over”als “op” het zand). In 1938 is door de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap de officiële schrijfwijze vastgesteld als OVEZANDE.
Er is een grappig verhaal uit het Zeeuwsch Sagenboek over het ontstaan van de naam Ovezande: “Op een keer kwamen een paar boeren op de plaats waar nu het dorp Ove-sande ligt. Ze zagen een paar fazanten en van louter verwondering riepen ze:”O fesante, O fesante”. Vanaf die tijd zou deze streek Ofezante heten. (Er is inderdaad een fazant in het wapen van Ovezande).
Het wapen van Ovezande
Keizer Karel V had in 1543 geboden dat elke schepenbank in zijn rijk over een zegelwapen moest beschikken, waardoor de baljuw en schepenen van Ovezande op zoek gegaan zijn naar een geschikte afbeelding. In een wapen zou de naam van de ambachtsheerlijkheid duidelijk herkenbaar moeten zijn. Het is een mooi voorbeeld van een “rebuswapen” geworden.
Een roodbruine vogel, die een fasant voorstelt, een letter “O” en het woord fazant snel achter elkaar uitgesproken lijkt op “Ovesant”. De groen golvende baan stelt de zeearm De Zwake voor en omdat die ten tijde van het vaststellen van het wapen al grotendeels was ingepolderd, is gekozen voor de kleur groen. Bij water zou de kleur blauw zijn gekozen. De oudste afbeelding van dit wapen komt voor op een zegel uit 1607. Een afbeelding van latere datum is te zien in de kerkhofmuur, waar het wapen, een schild met twee gekruiste vissen en het jaartal 1646 zijn ingemetseld. (Deze schilden zijn afkomstig van het in 1948 gesloopte viskot).
Uit “Ovezande, eiland in de Zwake” van J. de Ruiter.